పెట్టిపోయలేని వట్టి నరుడు భూమి
బుట్టనేమి వారు గిట్టనేమి
పుట్టలోనఁజెదలు పుట్టవా గిట్టవా
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: దానధర్మములు ఏ మాత్రము చేయునట్టి మనుజుడు పుట్టినా, గిట్టినా ప్రయోజనం లేదు. ఎలాగంటే చదల పురుగులు పుట్టుటలేదా? చచ్చుట లేదా? ఆ విధంగానే ఉండును అని భావం.
......................................................................................................
బహుళ కావ్యములను పరికింపగా వచ్చు
బహుళ శబ్దచయము బలుకవచ్చు
సహనమొక్కటబ్బ చాలా కష్టంబురా
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: చాలా కావ్యాలను చదువవచ్చును. అనేక మాటలు నేర్పవచ్చును, కానీ ఓర్పును అలవరచుకోవడం చాలా కష్టం అని భావం.
......................................................................................................
ఆశచేత మనుజు లాయువు గలనాళ్ళు
తిరుగుచుంద్రు భ్రమము ద్రిప్పలేక
మురికి భాండమందు ముసురు నీఁగల భంగి
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: జనులు ఆశచే ఆయుర్దాయము ఉన్నంతవరకు కోరికలను విడువలేక తిరిగుచుందురు. ఎలాగనగా దుర్వాసనగల కుండ యందు ముసురు ఈగలవలె తిరుగుచుందురు కదా అని అర్థం.
......................................................................................................
తనువ దెవరిసొమ్ము తనదని పోషింప
ద్రవ్యమెవరి సొమ్ము దాచుకొనఁగ
బ్రాణ మెవరి సొమ్ము పారిపోకను నిల్వ
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: ఈ శరీరం ఎవరి సొత్తూ కాదు, ఈ ధనము ఎవరిదీ కాదు, ప్రాణము పోకుండా ఎవరూ ఉండరు. ఇదంతా ప్రకృతి సహజమని గ్రహించవలెను అని భావం.
......................................................................................................
ఆశ కోసి వేసి యనలంబు చల్లార్చి
గోఁచి బిగియగట్టి గుట్టు దెలిసి
నిలిచి నట్టివాఁడె నెఱియోగి యెందైన
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: ఆశను కోసి, అగ్నియందు చల్లార్చి తన గోచి బిగియ కట్టి, ఈ జన్మ లక్షణములను తెలుసుకొని నిలిచిన వాడే యతీశ్వరుడు. వాడినే యోగి అందురు.
......................................................................................................
ఇమ్ము దప్పువేళ నెమ్మిలెన్నియు మాని
కాల మొక్కరీతి కడపవలయు
విజయుఁడిమ్ము దప్పి విరటుని కొల్వఁడా
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: పంచ పాండవులందు గల అర్జునుడు విరటుని కొల్వుయందు ఉన్నాడు కదా! అట్లే స్థానము దప్పినపుడు విషయ వాంఛను, దిగులును, విడచి కాలమును గడుపవలెను. జీవన మార్గమును అన్వేషించి బ్రతుకుట మంచిది అని భావం.
......................................................................................................
చచ్చిపడిన పశువు చర్మంబు కండలు
పట్టి పెఱిగి తినును పరగ గ్రద్ద
గ్రద్ద వంటివాడు జగపతి కాడొకో
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: గ్రద్ద చచ్చిపడియున్న పశువు చర్మమును తినును. అట్లే రాజులునూ గ్రద్ద లాంటివారే కదా! అని భావం.
......................................................................................................
ఎరుకలేని దొరల నెన్నాళ్ళు గొలిచిన
బ్రతుకలేదు వట్టి భ్రాంతికాని
గొడ్డుటావు పాలు గోరితే చేపునా
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: ఎండిపోయిన ఆవును పాలు ఇవ్వమంటే ఏ విధంగా ఇవ్వదో, అట్లే తాను చేయుచున్న కష్టమును గుర్తించలేని యజమాని వద్ద ఎంత కాలము చేసినా వ్యర్థమే కదా! అని భావం.
......................................................................................................
ఐదు వేళ్ళ బలిమి హస్తంబు పని చేయును
నందొకటియు వీడ బొందిక చెడు
స్వీయుడొకడు విడిన జెడుగదా పని బల్మి
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: చేతికి ఐదు వేళ్ళూ ఉన్నపుడే నువ్వు చేయదలచిన పనిని సమర్థవంతంగా పూర్తి చేయగలవు. ఆ ఐదింటిలో ఏ ఒక్కవేలు లోపించినా ఆ హస్తం ఎందుకూ కొరకరాదు. అలాగే మనలను ప్రాణ సమానంగా భావించి ప్రేమించే ఆప్తుడు ఒక్కడు వీడినా కార్యహాని జరగడమే కాకుండా జీవితంలో అభివృద్ధి సాధించటం కూడా చాలా కష్టం అవుతుంది.
......................................................................................................
పూర్వజన్మమందు పుణ్యంబు చేయని
పాపి తా ధనంబు బడయలేడు
విత్తమరచి కోయ వెదకిన చందంబు
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: పూర్వజన్మలో ఒక్క పుణ్య కార్యం కూడా చేయకుండా, ఈ జన్మలో ధన, ధాన్యాలతో తుల తూగాలని, స్వర్ణ సుఖాలు అనుభవించాలి అని కోరుకున్నంత మాత్రాన లభించవు. విత్తనమే నాటకుండా పంటకు ఆశ పడడం ఎంత అజ్ఞానమో, పుణ్య కార్యాలు ఆచరించకుండా సుఖ భోగాలను, అష్టైశ్వర్యాలను కోరుకోవటం కూడా అజ్ఞానమే అని భావం.
......................................................................................................
గొడ్డుటావు బితుక గుండ గొంపోయిన
బండ్ల నూడ దన్ను పాల నీదు
లోభివాని నడుగ లాభంబు లేదయా
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: గొడ్డుటావు దగ్గరకి కుండని తీసుకునిపోయి ప్రయత్నిస్తే పళ్ళు రాలేలా తంతుందే గాని పాలనివ్వదు. అదే విధంగా పిసినిగొట్టు వానిని ఎంత ప్రాధేయపడినా నోరు నొప్పి పుడుతుందే కాని పైసా కూడా వాని నుంచి పొందలేము అని అర్థం.
......................................................................................................
అలను బుగ్గపుట్టినప్పుడే క్షయమౌను
గలను గాంచు లక్ష్మిఁగనుటలేదు
ఇలను భోగభాగ్యమీతీరు గాదొకో
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: సముద్రపు అలలందు బుడగ ఏ విధంగా పుట్టుచూ గిట్టుచూ ఉండునో, అలాగే ఎల్లప్పుడూ భోగభాగ్యములుండవు. ఒకదాని తర్వాత ఒకటి అనుభవించవలసివచ్చుచుండును అని అర్థం.
......................................................................................................
కోతినొనరదెచ్చి కొత్తపట్టముగట్టి
కొండముచ్చు లెల్ల గొలిచినట్లు
నీతిహీనునొద్ద నిర్భాగ్యులుండుట
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: జ్ఞానములేని వానిని తెచ్చి రాజుని చేసిన వాని వద్ద అటువంటివారే మనగలరు. ఎలాగనగా, కోతిని తెచ్చి రాజ్యాభిషేకమును చేసిన కొండముచ్చు లెల్ల వానిని కొలిచినట్లు ఉండును అని భావం.
......................................................................................................
ఒకనిఁజెఱిచెదమని యుల్లమం దెంతురు
తమదు చే టెరుఁగరు ధరను నరులు
తమ్ము జెఱుచువాఁడు దైవంబుగాడొకో
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: కొందరు దుర్మార్గులు మంచివారికి ఆపదలను కలిగిస్తారు. కాని ఆ దుర్మార్గులను శిక్షించి మంచివారిని దేవుడు రక్షిస్తాడని భావం.
......................................................................................................
భూమి నాది యనిన భూమి ఫక్కున నవ్వు
దానహీను జూచి ధనము నవ్వు
కదన భీతుఁజూచి కాలుడు నవ్వును
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: ఈ సృష్టిలో ఏదీ శాశ్వతం కాదు అన్న సంగతి తెలుసుకోలేక ఈ భూమి నాది అని అంటే భూమి ఫక్కున నవ్వుతుంది. పోయేటప్పుడు తన వెంట చిల్లి కాసు కూడా వెంట రాదనీ తెలిసి కూడా దాన గుణం లేని లోభివానిని చూసి ధనం నవ్వుతుంది. ఎప్పటికైనా ఏదో ఒక రూపంలో చావు తప్పదని తెలిసి కూడా యుద్ధం అంటే భయపడి పారిపోయే వానిని చూచి మృత్యువు నవ్వుతుంది.
......................................................................................................
కల్లలాడువాని గ్రామకర్త యెఱుంగు
నీరు పళ్ళ మెఱుగు నిజముగాను
దల్లి తానెరుగును దనయుని జన్మంబు
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: మనుజుడు ఆడే అబద్ధములు, నిజాములు ఈశ్వరునకు తెలుసును. నీరు పల్లపు ప్రదేశమునకే పోవును. కుమారుని పుట్టుక తల్లికి మాత్రమే తెలుస్తుందని భావం.
......................................................................................................
మైలకోక తోడ మాసిన తలతోడ
ఒడలు ముఱికి తోడ నుండెనేని
అగ్రకులజు డైన నట్టిట్టు పిల్వరు
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: మురికిబట్టలతో గానీ, మాసిన శిరస్సుతో కానీ, శరీరమునందు దుర్గంధముతో గాని ఉన్నచో అగ్రకులజుడైననూ పంక్తి వద్దకు ఆహ్వానించరు, గౌరవముగా చూడరు అని భావం.
......................................................................................................
తప్పులెన్నువారు తండోపతండంబు
లుర్వి జనుల కెల్లా నుండు దప్పు
తప్పులెన్నువారు తమ తప్పు లెఱుగరు
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: ఎదుటివారు తప్పులను లెక్కించువారు అనేకులు ఉందురు. తన యొక్క తప్పులను తెలుసుకొనువారు కొందరే యందురు. ఇతరుల తప్పులెన్నువారు తమ తప్పులను తెలుసుకోలేరు అని భావం.
......................................................................................................
తనకుగఁల్గు పెక్కు తప్పులు నుండఁగా
ఓగు నేర మెంచు నొరులఁగాంచి
చక్కిలంబుఁగాంచి జంతిక నగినట్లు
విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!
తాత్పర్యం: చెడ్డవాని వద్ద అనేక తప్పులుండగా, వాడు ఇతరులను తప్పులను లెక్కించుచూ ఉండును. చక్కిలమును చూచి జంతిక నవ్వినట్లు ఉండునని భావం.
......................................................................................................
తరువాత పేజీలో........